Jaarrapportage 2020
Juni 2021
Negen thema’s voor due diligence
Vrijheid van vakvereniging (5/9)
In veel kleding producerende landen staan vakbondsvrijheid en het recht op collectief onderhandelen onder druk. Daarom zet het CKT zich in voor vakbondsvrijheid, onder meer met het collectieve leerproject Amplify.
Het bevorderen van vakbondsvrijheid en sociale dialoog blijkt een van de meest effectieve manieren om verbeteringen voor werknemers te bereiken, omdat dit werknemers de mogelijkheid geeft om zelf over hun arbeidsomstandigheden te onderhandelen. Daarom wordt vakbondsvrijheid vaak als een enabling right gezien.
Het project Amplify, een initiatief van de vakbonden Mondiaal FNV en CNV Internationaal, is in september 2020 van start gegaan en duurt anderhalf jaar. Het betreft een leertraject, waarin de deelnemers in hun eigen keten aan de slag gaan en van elkaar leren. Het doel is dat deelnemende bedrijven werknemers in fabrieken de kans geven zich te verenigen en dat waar mogelijk collectieve onderhandelingen worden opgestart. Ook wordt ingezet op het afsluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten. Bedrijven worden één op één begeleid bij het ontwikkelen, implementeren, reflecteren op en verbeteren van hun actieplannen voor de vrijheid van vakvereniging op productielocaties.
Lieke Ruijmschoot, programmamedewerker CNV Internationaal, over Amplify
‘Bedrijven beseffen dat vakbondsvrijheid in veel landen een probleem is’
Vrijheid van vakvereniging was vanaf het begin een belangrijk thema voor het Convenant voor duurzame Kleding en Textiel (CKT). In 2020 ging het collectieve leerproject Amplify van start: een initiatief van Mondiaal FNV en CNV Internationaal, waaraan maar liefst 19 bedrijven meedoen. Programmamedewerker Lieke Ruijmschoot (CNV Internationaal) over het doel van het project.
Een collectief leerproject, wat houdt dat in?
“Vakbondsvrijheid bleek een moeilijk thema om in een collectief project te gieten. Je zoekt overlap tussen bedrijven die iets met het thema willen, maar we hebben binnen het CKT met heel veel verschillende landen, bedrijven en uitdagingen te maken. In 2020 kwamen we op het idee om een collectief leerproject te starten. Alle bedrijven die iets met het thema willen, konden meedoen. Ze krijgen individueel en in intervisiegroepjes begeleiding bij het behalen van hun doelen.
We zijn met maar liefst 19 bedrijven gestart. Tegelijkertijd: het thema gaat alle bedrijven aan. Daarom organiseren we ook expertsessies waaraan alle CKT-bedrijven deel kunnen nemen, bijvoorbeeld over vakbondsvrijheid in Turkije en China. De aanpak van risico’s op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieu begint vaak bij het recht op vakbondsvrijheid. Werknemers die een stem hebben, kunnen negatieve omstandigheden aan de kaak stellen.”
Wat zijn de doelen waaraan deelnemers werken?
“We hebben vijf actieroutes gedefinieerd. Route 1 betreft het versterken van kennis over vakbondsvrijheid: in het algemeen, in het inkoopland en bij de leverancier. Route 2 gaat over de verbetering van het due diligence-beleid op het gebied van vakbondsvrijheid. Route 3 betreft het starten van de dialoog met leveranciers over dit thema. Route 4 gaat over het opzetten van vakbonds- en sociale-dialoogtrainingen voor managers en werknemers op productielocaties. Route 5 betreft het starten van een collectief onderhandelingsproces over arbeidsvoorwaarden. Dat is het einddoel waarvan we hopen dat het uit de eerdere stappen volgt, maar we beseffen dat dit niet binnen de invloedssfeer van de merken ligt.
Het ambitieniveau is dat alle deelnemers daadwerkelijk in gesprek gaan met een leverancier: actieroute 3. Alle deelnemers beseffen inmiddels wel dat vakbondsvrijheid in veel landen een probleem is. Als je een leverancier vraagt: is er in jullie bedrijf een vakbonds- of werknemersvertegenwoordiging actief, zal die vast bevestigend antwoorden. Met dat antwoord kun je genoegen nemen, het zegt alleen niets over vakbondsvrijheid. Daar zijn bedrijven nu wel achter.”
Hoe kunnen bedrijven de sociale dialoog bevorderen?
“Dat verschilt per land en bedrijf. Wij zijn als vakbonden samen met Fair Wear Foundation bezig om per inkoopland een factsheet te maken over de problemen rond vakbondsvrijheid en sociale dialoog. We geven bedrijven adviezen over de vragen die ze kunnen stellen om erachter te komen hoe het werkelijk zit. Drie deelnemers bleken bij dezelfde leverancier in Vietnam in te kopen. Zij hebben die leverancier gezamenlijk aangeboden sociale-dialoogtrainingen te starten voor werknemers, in samenwerking met het lokale CNV-team.
In 2021 organiseren we een aantal intervisiesessies waarin bedrijven met elkaar in gesprek gaan over de stappen die ze ondernemen, zodat ze van elkaar kunnen leren. Als vakbonden hopen we daar ook lessen uit te trekken, zodat we tot een stappenplan kunnen komen dat andere bedrijven kunnen gebruiken om de vakbondsvrijheid en sociale dialoog bij hun leveranciers te bevorderen.”
Merken de werknemers op productielocaties al iets van Amplify?
“Natuurlijk is dit nog maar het begin, maar we hebben al bereikt dat bedrijven beseffen hoe belangrijk het thema vakbondsvrijheid is en dat zij daar iets aan kunnen doen. De vragenlijsten en factsheets die we aanbieden, maken bedrijven bewuster van wat er speelt. Alle deelnemers hebben het thema geagendeerd bij leveranciers. Wij hopen dat dit openingen creëert voor meer inspraak voor werknemers. Amplify loopt in principe tot eind 2021, maar mogelijk wordt het project voortgezet als het convenant een vervolg krijgt. Juist dit thema moet aandacht blijven houden.”