Jaarrapportage 2018-2019 | September 2019
Samenwerken voor leefbaar loon
Jordy van Honk, programmadirecteur IDH, The Sustainable Trade Initiative:
‘Hoe overbruggen we het verschil tussen minimumloon en leefbaar loon?
Leefbaar loon is een van de prioritaire thema’s binnen het Convenant Voedingsmiddelen. IDH, The Sustainable Trade Initiative, ondersteunt partijen bij het maken van concrete afspraken om gezamenlijke doelen te bereiken. Volgens Jordy van Honk, programmadirecteur bij IDH, is de invloed van partijen individueel beperkt.
‘Door samenwerking en innovatie willen wij bereiken dat mensen die op plantages werken een loon verdienen waar zij en hun gezin van kunnen leven. Veel arbeiders verdienen een minimumloon, maar dat ligt vaak onder een leefbaar loon. Daar zit een probleem. Dat erkennen de meeste partijen in de keten nu gelukkig ook. De vraag is: hoe overbruggen we het verschil tussen minimum loon en leefbaar loon?
Afnemers weten meestal niet waar hun voedselwaren precies vandaan komen, welke stappen zij (kunnen) zetten om tot leefbaar loon te komen, en wat werknemers op plantages bijvoorbeeld verdienen. Om realistische doelen te stellen, moet je eerst berekenen wat het verschil is tussen het huidige loon en een leefbaar loon. Dat kan bijvoorbeeld met de “IDH Salary Matrix”. Daarin worden de kosten voor onder andere onderwijs, gezondheidszorg en vervoer in een specifiek gebied meegenomen. Ook ontwikkelen we nu binnen IDH een Sustainable Procurement Kit, waardoor er meer inzicht komt hoe het inkoopbeleid van een bedrijf het leefbaar loon van de leverancier z’n werknemers beïnvloedt. Verder is het belangrijk om inzicht te krijgen in voedselketens en de voortgang naar een leefbaar loon te monitoren. Daarom is het maken van afspraken tussen alle individuele partijen in de keten essentieel.
Er zijn diverse manieren om het verschil met het leefbaar loon te overbruggen, en dit is sterk afhankelijk van de grootte van het verschil en de lokale context. Wij zien veel kansen in duurzame inkooppraktijken waarbij een langere termijn relatie wordt aangegaan en de kosten van het toewerken naar een leefbaar loon worden gedeeld in de keten. Een uitdaging daarbij is dat het veel voorkomt dat bijvoorbeeld een Nederlandse supermarkt slechts een klein percentage van de totale oogst van een plantage inkoopt, terwijl het grootste deel van deze oogst wordt ingekocht door internationale partijen die niet bij het convenant zijn aangesloten. De invloed die een supermarkt heeft, is dan relatief beperkt. Met die internationale partijen, zoals ook Britse en Duitse supermarkten, zijn wij als IDH wel al het gesprek aangegaan. Als we internationaal gaan, kunnen we de impact enorm vergroten. Ook is het van belang om de markt in balans te houden. Dat kan door zoveel mogelijk productielanden in de overgang naar een leefbaar loon mee te nemen.
Vaak zijn bedrijven elkaars concurrenten, maar als het om de verduurzaming van de keten gaat en het aanpakken van risico’s op het gebied van mensenrechten, milieu en dierenwelzijn, kunnen bedrijven zeker dingen samendoen. In gesprek gaan met lokale overheden en vakbonden bijvoorbeeld, om zicht te krijgen op wat er lokaal speelt en wat er moet veranderen. Als we erin slagen om met nationale én internationale partijen concrete afspraken te maken, kunnen we de impact op de levensstandaard voor mensen op plantages enorm vergroten.’
Statements van deelnemende supermarkten
Albert Heijn
‘Albert Heijn doet mee aan het project dat als doel heeft leefbare lonen voor bananenproducenten te realiseren. Wij werken daarin samen met onze leveranciers om beter te kunnen begrijpen wat er nodig is om de lonen op een leefbaar niveau te krijgen. Wij hopen dat dit project de leefomstandigheden van werknemers in de bananensector en hun families significant verbetert.’
Laura Jungmann , Manager Duurzaamheid | Manager Sustainability Albert Heijn
Statements van deelnemende supermarkten
Jumbo
‘Een van de meest concrete projecten binnen het IMVO-convenant is het project leefbaar loon in de bananenketen, waarin we nauw samenwerken met Nederlandse supermarkten en verschillende ketenpartners. Een goede aanpak van dit thema is belangrijk en de eerste stappen in de juiste richting zijn gezet. Tegelijkertijd is het belangrijk dat meer partijen aansluiten, zoals overheden en buitenlandse retail, om samen meer impact te maken.’
Claire Trügg, directeur Corporate communicatie en MVO bij Jumbo.
Statements van deelnemende supermarkten
PLUS
‘PLUS heeft in 2010 als eerste Nederlandse supermarkt de keuze gemaakt om uitsluitend fairtrade-bananen te verkopen. Dat doen we nu dus al voor het tiende jaar. Een mooi moment voor een volgende stap. Vanaf dit najaar zijn daarom de losse bananen in onze supermarkten fairtrade én klimaatneutraal. We maken de gehele keten transparant en traceerbaar door middel van blockchain. Zo geven we inzicht in de herkomst en brengen we de boer en consument dichter bij elkaar.
Het gat tussen werkelijke lonen en leefbare lonen is door onze keuze voor fairtrade bananen afkomstig uit Colombia relatief klein. Alle schakels in de keten worden in kaart gebracht, zodat binnen afzienbare tijd een leefbaar loon betaald gaat worden aan alle betrokken arbeiders. De meerwaarde van deelname aan het bananenproject is voor ons het gezamenlijke gesprek met lokale overheden en vakbonden. Bananen zijn het meest verkochte artikel in onze supermarkten en de verkopen stijgen nog ieder jaar. Als we erin slagen om voor bananen de volgende stappen te zetten, helpt dit om ook andere ketens voorwaarts te bewegen. Iedereen verdient het om goed te kunnen eten.’
Debbie Huisman, MVO-specialist PLUS
Statements van deelnemende supermarkten
Albert Heijn
‘Albert Heijn doet mee aan het project dat als doel heeft leefbare lonen voor bananenproducenten te realiseren. Wij werken daarin samen met onze leveranciers om beter te kunnen begrijpen wat er nodig is om de lonen op een leefbaar niveau te krijgen. Wij hopen dat dit project de leefomstandigheden van werknemers in de bananensector en hun families significant verbetert.’
Laura Jungmann , Manager Duurzaamheid | Manager Sustainability Albert Heijn
Jumbo
‘Een van de meest concrete projecten binnen het IMVO-convenant is het project leefbaar loon in de bananenketen, waarin we nauw samenwerken met Nederlandse supermarkten en verschillende ketenpartners. Een goede aanpak van dit thema is belangrijk en de eerste stappen in de juiste richting zijn gezet. Tegelijkertijd is het belangrijk dat meer partijen aansluiten, zoals overheden en buitenlandse retail, om samen meer impact te maken.’
Claire Trügg, directeur Corporate communicatie en MVO bij Jumbo.
PLUS
‘PLUS heeft in 2010 als eerste Nederlandse supermarkt de keuze gemaakt om uitsluitend fairtrade-bananen te verkopen. Dat doen we nu dus al voor het tiende jaar. Een mooi moment voor een volgende stap. Vanaf dit najaar zijn daarom de losse bananen in onze supermarkten fairtrade én klimaatneutraal. We maken de gehele keten transparant en traceerbaar door middel van blockchain. Zo geven we inzicht in de herkomst en brengen we de boer en consument dichter bij elkaar.
Het gat tussen werkelijke lonen en leefbare lonen is door onze keuze voor fairtrade bananen afkomstig uit Colombia relatief klein. Alle schakels in de keten worden in kaart gebracht, zodat binnen afzienbare tijd een leefbaar loon betaald gaat worden aan alle betrokken arbeiders. De meerwaarde van deelname aan het bananenproject is voor ons het gezamenlijke gesprek met lokale overheden en vakbonden. Bananen zijn het meest verkochte artikel in onze supermarkten en de verkopen stijgen nog ieder jaar. Als we erin slagen om voor bananen de volgende stappen te zetten, helpt dit om ook andere ketens voorwaarts te bewegen. Iedereen verdient het om goed te kunnen eten.’
Debbie Huisman, MVO-specialist PLUS
Superunie
‘Superunie doet mee aan dit project omdat iedereen recht heeft op een fatsoenlijke levensstandaard. Door dit project gaan we beter begrijpen wat er nodig is om te zorgen dat de arbeiders op bananenplantages een loon ontvangen waarmee ze voedsel, water, woning, onderwijs, gezondheidszorg, vervoer en andere essentiële behoeften kunnen bekostigen. Wij hopen dat dit project uiteindelijk de leefomstandigheden van deze arbeiders en hun families significant verbetert. Superunie werkt al lange tijd samen met haar bananenleveranciers in onder meer Colombia en Ecuador. We hebben er vertrouwen in dat we via dit gezamenlijke project de komende tijd mooie stappen kunnen zetten’
Cindy Verhoeven, manager duurzame handel Superunie
Marionne Lips, MVO-beleidsadviseur bij CNV:
‘We bevorderen de sociale dialoog op alle niveaus’
Het CNV strijdt in verschillende landen voor een sociale dialoog en ‘onderhandeld loon’. Een van die landen is Benin, vertelt Marionne Lips, MVO-beleidsadviseur bij de vakbond. Benin exporteert cashew, een risicovolle grondstof in de voedingsmiddelenindustrie.
‘Het convenant biedt ons de kans om meer samen te werken met bedrijven en ngo’s. FNLI bijvoorbeeld heeft het initiatief genomen om grondstoffen met de meeste risico’s op misstanden nader te onderzoeken, waaronder suiker, palmolie en cashew. Met die grondstoffen zijn wij als CNV ook bezig. Door samen te werken, hopen wij duurzame, structurele verbeteringen te bereiken.
Eén van de landen waar wij ons op richten, is Benin, een belangrijke producent van cashew. Samen met de lokale vakbonden zetten wij ons onder meer in voor een betere prijs voor cashew, zodat de producenten – de lokale kleine boeren en óók de vrouwen die de noten rapen – het beter krijgen. Ook hebben we ons samen met de lokale vakbonden en ngo’s sterk gemaakt voor belastingheffing op de export van onverwerkte cashew, zodat het hele land meeprofiteert van de cashew-productie. Daardoor kan de overheid eisen stellen aan het minimumloon en komt er in het land een positieve spiraal op gang.
Problemen rond arbeidsrechten, zoals een leefbaar loon en goede arbeidsomstandigheden, kunnen we het beste samen aanpakken. Dus samen met vakbonden, producentenorganisaties en het management van de verwerkingsfabrieken. Daarnaast moeten we de sociale dialoog bevorderen, zowel op nationaal niveau als op het niveau van individuele fabrieken, want dan gaan er van bovenaf én onderop dingen veranderen.
Het op gang brengen van de sociale dialoog in een land vraagt een lange adem. De sociale dialoog in Benin is sinds begin dit jaar helaas verslechterd. Werkgevers mogen bijvoorbeeld onbeperkt tijdelijke contracten geven. Dat ondermijnt de onderhandelingspositie van werknemers. Wij hopen dat we de komende jaren desondanks daadwerkelijk verbetering kunnen bereiken door samen te werken met internationale ngo’s en Nederlandse bedrijven die cashew afnemen uit Benin. Zij kunnen eisen stellen aan arbeidsomstandigheden en onderhandeld loon.’
Statements van deelnemende supermarkten
‘Lee