De Covid-19 crisis laat zien hoe belangrijk het is dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor hun toeleveringsketen, met het oog op het waarborgen van continuïteit in de bedrijfsvoering en thema’s zoals mensenrechten en duurzaamheid. In zijn algemeenheid gaf het derde jaar, mede door de bijzondere omstandigheden, niet de impuls die was gewenst en zal het komende jaar zich moeten onderscheiden door actieve betrokkenheid van de leden.

• De werkgroep DDSM heeft er in het vierde jaar voor gekozen om zich te richten op het bieden van ondersteuning voor bedrijven bij het verbeteren van hun due diligence-rapporten. Ondanks herhaaldelijke pogingen van de werkgroep DDSM om bedrijven te ondersteunen, blijven veel bedrijven terughoudend in het vragen van hulp. Desalniettemin was er in het vierde jaar sprake van een stijging in het aantal bedrijven dat een due diligence-rapport heeft opgesteld: alle dertien bedrijven schreven een rapport, in vergelijking met negen van de twaalf in het derde jaar.
• De werkgroep DDSM beoordeelde in het vierde jaar de due diligence-verslagen die in 2019-2020 (het derde convenantsjaar) door bedrijven zijn gepubliceerd. De bedrijven ontvingen aanbevelingen om hun activiteiten op dit gebied verder te verbeteren. De resultaten van de beoordeling staan weergegeven in de scorekaart hieronder. Dit jaar wordt inzichtelijk gemaakt welke bedrijven welke score ontvangen voor hun due diligence, waar de scorekaart vorig jaar nog anoniem was. De beoordeling van de rapporten laat zien dat alle bedrijven die in het derde jaar een rapport publiceerden, vooruitgang tonen in de implementatie van hun due diligence. Desondanks is er ook nog veel ruimte voor verdere verbetering. Veel bedrijven blijven steken op de eerste paar stappen van de OESO-richtlijnen.
• In het convenant is afgesproken dat bedrijven in het vijfde jaar van het convenant de raffinaderijen openbaar zullen maken die zij in hun toeleveringsketen kunnen identificeren . De helft van de bedrijven die een due diligence-rapport publiceerden, heeft het afgelopen jaar al (deels) inzicht gegeven in de raffinaderijen in hun keten. Er is een taakgroep opgericht om te kijken hoe er in gezamenlijk verband gebruik kan worden gemaakt van deze informatie. Zie Taakgroep Outreach Refiners voor meer informatie hierover.
• De due diligence-vragenlijst, waarin bedrijven vertrouwelijk informatie over hun due diligence kunnen doorgeven, is door 92 procent van de bedrijven ingevuld (vergeleken met 75 procent vorig jaar).

Tabel 1 Scorecard due diligence rapporten jaar 3 (2019/2020)

Tabel 2 Due diligence rapporten jaar 4 (2020/2021)

Bedrijf:

*De rapportagecyclus van Fairphone loopt van november tot en met oktober. Hun rapport voor 2021 verschijnt in november. Het due diligence-rapport voor 2020 is hier re vinden.

** Deze bedrijven hebben hun due diligence-rapport gedeeld met het secretariaat en de stuurgroep. Zij streven ernaar hun rapport zo snel mogelijk op hun website te plaatsen of hebben dit inmiddels gedaan.

Blik vooruit

In het laatste jaar van het convenant kunnen deelnemende bedrijven gebruik maken van de expertise van een onafhankelijke expert om hun individuele ondersteuning te bieden op specifieke due diligence-vraagstukken. Een aantal bedrijven heeft aangegeven steun te kunnen gebruiken bij bijvoorbeeld het verbeteren van het due diligence-beleid, het ontwikkelen van adequate interne managementsystemen of het betrekken van leveranciers bij de implementatie van due diligence. Daarnaast zullen de partijen in het laatste convenantsjaar kijken hoe bedrijven hun due diligence-activiteiten kunnen voortzetten nadat het convenant is afgelopen.

Hoewel de stuurgroep heeft besloten om na afloop van het convenant geen externe evaluatie uit te laten voeren, zal het laatste jaarverslag van het Convenant Verantwoord Goud een uitgebreide analyse bevatten van de resultaten die de bedrijven hebben geboekt in het toepassen van de OESO-richtlijnen in de afgelopen vijf jaar, en wat bedrijven van plan zijn om deze resultaten te borgen nadat het convenant is afgelopen.

Brancheorganisaties

De brancheorganisaties FGZ en NGG hebben in 2019-2020 gewerkt aan een herziening van de bestaande gedragscode voor hun leden in lijn met de OESO-richtsnoeren. Daarnaast hebben de organisaties hun leden geïnformeerd over de risico’s in de goud-waardeketen en over de gedragscode. Inmiddels hebben 63 leden van FGZ en 29 leden van NGG de code ondertekend (vergeleken met respectievelijk 46 en 22 leden vorig jaar). Hoewel het aantal ondertekenaars van de code steeg, blijft de naleving van de code achter. In het komende jaar zal de werkgroep Due Diligence Support and Monitoring de brancheorganisaties ondersteunen bij het monitoren van de naleving van de code.

Klik hier voor de jaarverslagen van FGZ en NGG.

Overheid

In het convenant zegt de overheid toe om goud en goudhoudende materialen op maatschappelijk verantwoorde wijze in te kopen. Daarvoor worden de Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) gehanteerd, die vereisen dat leveranciers actie ondernemen om risico's voor de arbeidsnormen en mensenrechten in de keten te verkleinen. Het toepassen van ISV is verplicht voor aanbestedingen boven de EU aanbestedingsdrempel binnen tien risico-categorieën van de rijksinkoop. Meer over de ISV valt te lezen op de site van expertisecentrum aanbesteden PIANOo. In 2019 was bij 18 voltooide aanbestedingen het toepassen van ISV verplicht. In alle 18 aanbestedingen zijn de ISV als contractvoorwaarden toegepast, waarvan een aantal voor producten waarin mogelijk goud of goudhoudende producten voorkomt, zoals datacenters, dataverbindingen, en catering (warme drankautomaten). Hoewel in deze aanbestedingen ISV toepassen verplicht is, en de risicoanalyse conform ILO normen en OESO-richtlijnen als criteria worden meegenomen in de gunningseisen, staan de contractmanagers voor grote uitdagingen als het gaat om capaciteit en kennis voor controles op en beoordeling van deze risicoanalyses. De overheid werkt daarom aan verbetering van de monitoring en het toepassen van gunningscriteria. Lees hier meer over in de inkoopstrategie van het Rijk, ‘Inkopen met Impact’.

Maatschappelijke organisaties

Maatschappelijke organisaties dragen structureel bij aan het toepassen van due diligence bij bedrijven. Via deelname aan de werkgroep voorzien ze bedrijven hierover van uitleg en advies. Ook geven ze terugkoppeling op de activiteiten die bedrijven reeds ondernemen, bijvoorbeeld door de due diligence verslagen van bedrijven te beoordelen. Daarnaast deelden maatschappelijke organisaties hun feedback op de ontwikkelde gedragscode van de brancheorganisaties.