De Covid-19 crisis laat zien hoe belangrijk het is dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor hun toeleveringsketen, met het oog op het waarborgen van continuïteit in de bedrijfsvoering en thema’s zoals mensenrechten en duurzaamheid. In zijn algemeenheid gaf het derde jaar, mede door de bijzondere omstandigheden, niet de impuls die was gewenst en zal het komende jaar zich moeten onderscheiden door actieve betrokkenheid van de leden.

• De werkgroep DDSM beoordeelde in het vijfde jaar de due diligence-verslagen die in 2020-2021 en in 2021-2022 (het vierde en het vijfde convenantsjaar) door de bedrijven zijn gepubliceerd. De bedrijven ontvingen gerichte feedback van de werkgroep waarmee zij hun jaarrapportages hebben verbeterd. De resultaten van de beoordeling staan weergegeven in de scorekaarten hieronder.
  De beoordeling van de rapporten laat zien dat de meeste bedrijven vooruitgang boeken of stabiel blijven in de implementatie van hun due diligence.

Tabel 1

Tabel 2

• In het convenant is afgesproken dat bedrijven in het vijfde jaar van het convenant de raffinaderijen openbaar zullen maken die zij in hun toeleveringsketen kunnen identificeren. De helft van de bedrijven die een due diligence-rapport publiceerde, heeft het afgelopen jaar al (deels) inzicht gegeven in de raffinaderijen in hun keten. De taakgroep Outreach to Refiners heeft zich in jaar vijf ingezet om een constructieve dialoog te voeren met een aantal geïdentificeerde raffinaderijen.

• De due diligence-vragenlijst, waarin bedrijven vertrouwelijk informatie over hun due diligence kunnen doorgeven, is door 46 procent van de bedrijven ingevuld (vergeleken met 92 procent vorig jaar). Dit is een sterke afname die o.a. te verklaren is door het feit dat bedrijven dit jaar weinig meerwaarde zagen in het invullen van de survey vanwege de het beëindigen van het convenant per eind juni 2022.

• In jaar vier besloot de werkgroep DDSM om individuele ondersteuning te bieden aan de bedrijven voor het verbeteren van hun due diligence. In het laatste jaar van het convenant konden deelnemende bedrijven gebruik maken van individuele ondersteuning middels een consortium van due diligence experts. Deze experts stonden paraat om hen te helpen bij specifieke due diligence vraagstukken zoals het verbeteren van het due diligence-beleid, het ontwikkelen van adequate interne managementsystemen of het betrekken van leveranciers bij de implementatie van due diligence. In jaar 5 van het convenant, hebben uiteindelijktwee bedrijven gebruik gemaakt van de diensten van het consortium. In juni hebben de due diligence experts hun werkzaamheden afgerond en de laatste adviezen aan de bedrijven gepresenteerd.

Blik vooruit

In het laatste jaar hebben partijen en bedrijven gekeken of en hoe zij hun due diligence activiteiten kunnen voortzetten nadat het convenant is afgelopen. Uit deze inventarisatie is een initiatief gekomen van brancheorganisatie FGZ en Drijfhout. De activiteiten rond de Code of Conduct, die al eerder verspreid werd onder de leden van FGZ, worden mogelijk na afloop van het Convenant gecontinueerd. Het initiatief wordt in de komende tijd verder uitgewerkt.

Brancheorganisaties

De brancheorganisaties FGZ en NGG hebben in 2019-2020 gewerkt aan een herziening van de bestaande gedragscode voor hun leden in lijn met de OESO-richtsnoeren. Daarnaast hebben de organisaties hun leden geïnformeerd over de risico’s in de goud-waardeketen en over de gedragscode. Inmiddels hebben 63 leden van FGZ en 29 leden van NGG de code ondertekend (vergeleken met respectievelijk 46 en 22 leden vorig jaar). Hoewel het aantal ondertekenaars van de code steeg, blijft de naleving van de code achter. In het komende jaar zal de werkgroep Due Diligence Support and Monitoring de brancheorganisaties ondersteunen bij het monitoren van de naleving van de code.

Klik hier voor de jaarverslagen van FGZ en NGG.

Overheid

In het convenant zegt de overheid toe om goud en goudhoudende materialen op maatschappelijk verantwoorde wijze in te kopen. Daarvoor worden de Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) gehanteerd, die vereisen dat leveranciers actie ondernemen om risico's voor de arbeidsnormen en mensenrechten in de keten te verkleinen. Het toepassen van ISV is verplicht voor aanbestedingen boven de EU aanbestedingsdrempel binnen tien risico-categorieën van de rijksinkoop. Meer over de ISV valt te lezen op de site van expertisecentrum aanbesteden PIANOo. In 2019 was bij 18 voltooide aanbestedingen het toepassen van ISV verplicht. In alle 18 aanbestedingen zijn de ISV als contractvoorwaarden toegepast, waarvan een aantal voor producten waarin mogelijk goud of goudhoudende producten voorkomt, zoals datacenters, dataverbindingen, en catering (warme drankautomaten). Hoewel in deze aanbestedingen ISV toepassen verplicht is, en de risicoanalyse conform ILO normen en OESO-richtlijnen als criteria worden meegenomen in de gunningseisen, staan de contractmanagers voor grote uitdagingen als het gaat om capaciteit en kennis voor controles op en beoordeling van deze risicoanalyses. De overheid werkt daarom aan verbetering van de monitoring en het toepassen van gunningscriteria. Lees hier meer over in de inkoopstrategie van het Rijk, ‘Inkopen met Impact’.

Maatschappelijke organisaties

Maatschappelijke organisaties dragen structureel bij aan het toepassen van due diligence bij bedrijven. Via deelname aan de werkgroep voorzien ze bedrijven hierover van uitleg en advies. Ook geven ze terugkoppeling op de activiteiten die bedrijven reeds ondernemen, bijvoorbeeld door de due diligence verslagen van bedrijven te beoordelen. Daarnaast deelden maatschappelijke organisaties hun feedback op de ontwikkelde gedragscode van de brancheorganisaties.