Jaarrapportage 2021-2022
& eindrapportage vijf jaar samenwerking
Convenant Verantwoord Goud | September 2022
Due diligence
Het toepassen van internationaal MVO-risicomanagement (due diligence) door bedrijven is één van de kernelementen van het goudconvenant. Door het uitvoeren van due diligence brengen bedrijven hun toeleveringsketen in kaart en krijgen ze duidelijk in beeld of ze mogelijk betrokken zijn bij risico’s voor mens en milieu, en hoe ze deze risico’s kunnen adresseren. De OESO-richtlijnen voor passende zorgvuldigheid voor verantwoorde toeleveringsketens van mineralen uit conflict- en hoog-risicogebieden (hierna: OESO-richtlijnen) vormen hiervoor de basis, en de werkgroep Due Diligence Support and Monitoring (DDSM) helpt bedrijven daarbij.
De Covid-19 crisis laat zien hoe belangrijk het is dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor hun toeleveringsketen, met het oog op het waarborgen van continuïteit in de bedrijfsvoering en thema’s zoals mensenrechten en duurzaamheid. In zijn algemeenheid gaf het derde jaar, mede door de bijzondere omstandigheden, niet de impuls die was gewenst en zal het komende jaar zich moeten onderscheiden door actieve betrokkenheid van de leden.
Bedrijven
- De werkgroep DDSM beoordeelde in het vijfde jaar de due diligence-verslagen die in 2020-2021 en in 2021-2022 (het vierde en het vijfde convenantsjaar) door de bedrijven zijn gepubliceerd. De bedrijven ontvingen gerichte feedback van de werkgroep waarmee zij hun jaarrapportages hebben verbeterd. De resultaten van de beoordeling staan weergegeven in de scorekaarten hieronder.
De beoordeling van de rapporten laat zien dat de meeste bedrijven vooruitgang boeken of stabiel blijven in de implementatie van hun due diligence.
Tabel 1
Tabel 2
*Coolrec, Diamond Point, Golld, Peter Bruining, PDA Group, Royal Asscher en Steltman hebben in 2021-2022 geen (nieuw) due diligence rapport gepubliceerd.
- In het convenant is afgesproken dat bedrijven in het vijfde jaar van het convenant de raffinaderijen openbaar zullen maken die zij in hun toeleveringsketen kunnen identificeren. De helft van de bedrijven die een due diligence-rapport publiceerde, heeft het afgelopen jaar al (deels) inzicht gegeven in de raffinaderijen in hun keten. De taakgroep Outreach to Refiners heeft zich in jaar vijf ingezet om een constructieve dialoog te voeren met een aantal geïdentificeerde raffinaderijen.
- De due diligence-vragenlijst, waarin bedrijven vertrouwelijk informatie over hun due diligence kunnen doorgeven, is door 46 procent van de bedrijven ingevuld (vergeleken met 92 procent vorig jaar). Dit is een sterke afname die o.a. te verklaren is door het feit dat bedrijven dit jaar weinig meerwaarde zagen in het invullen van de survey vanwege de het beëindigen van het convenant per eind juni 2022.
- In jaar vier besloot de werkgroep DDSM om individuele ondersteuning te bieden aan de bedrijven voor het verbeteren van hun due diligence. In het laatste jaar van het convenant konden deelnemende bedrijven gebruik maken van individuele ondersteuning middels een consortium van due diligence experts. Deze experts stonden paraat om hen te helpen bij specifieke due diligence vraagstukken zoals het verbeteren van het due diligence-beleid, het ontwikkelen van adequate interne managementsystemen of het betrekken van leveranciers bij de implementatie van due diligence. In jaar 5 van het convenant, hebben uiteindelijktwee bedrijven gebruik gemaakt van de diensten van het consortium. In juni hebben de due diligence experts hun werkzaamheden afgerond en de laatste adviezen aan de bedrijven gepresenteerd.
Blik vooruit
In het laatste jaar hebben partijen en bedrijven gekeken of en hoe zij hun due diligence activiteiten kunnen voortzetten nadat het convenant is afgelopen. Uit deze inventarisatie is een initiatief gekomen van brancheorganisatie FGZ en Drijfhout. De activiteiten rond de Code of Conduct, die al eerder verspreid werd onder de leden van FGZ, worden mogelijk na afloop van het Convenant gecontinueerd. Het initiatief wordt in de komende tijd verder uitgewerkt.
Brancheorganisaties
De brancheorganisaties FGZ en NGG hebben in 2019-2020 gewerkt aan een herziening van de bestaande gedragscode voor hun leden in lijn met de OESO-richtsnoeren. Daarnaast hebben de organisaties hun leden geïnformeerd over de risico’s in de goud-waardeketen en over de gedragscode. Inmiddels hebben 63 leden van FGZ en 29 leden van NGG de code ondertekend (vergeleken met respectievelijk 46 en 22 leden vorig jaar). Hoewel het aantal ondertekenaars van de code steeg, blijft de naleving van de code achter. In het komende jaar zal de werkgroep Due Diligence Support and Monitoring de brancheorganisaties ondersteunen bij het monitoren van de naleving van de code.
Overheid
In het convenant zegt de overheid toe om goud en goudhoudende materialen op maatschappelijk verantwoorde wijze in te kopen. Daarvoor worden de Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) gehanteerd, die vereisen dat leveranciers actie ondernemen om risico's voor de arbeidsnormen en mensenrechten in de keten te verkleinen. Het toepassen van ISV is verplicht voor aanbestedingen boven de EU aanbestedingsdrempel binnen tien risico-categorieën van de rijksinkoop. Meer over de ISV valt te lezen op de site van expertisecentrum aanbesteden PIANOo. In 2019 was bij 18 voltooide aanbestedingen het toepassen van ISV verplicht. In alle 18 aanbestedingen zijn de ISV als contractvoorwaarden toegepast, waarvan een aantal voor producten waarin mogelijk goud of goudhoudende producten voorkomt, zoals datacenters, dataverbindingen, en catering (warme drankautomaten). Hoewel in deze aanbestedingen ISV toepassen verplicht is, en de risicoanalyse conform ILO normen en OESO-richtlijnen als criteria worden meegenomen in de gunningseisen, staan de contractmanagers voor grote uitdagingen als het gaat om capaciteit en kennis voor controles op en beoordeling van deze risicoanalyses. De overheid werkt daarom aan verbetering van de monitoring en het toepassen van gunningscriteria. Lees hier meer over in de inkoopstrategie van het Rijk, ‘Inkopen met Impact’.
Maatschappelijke organisaties
Maatschappelijke organisaties dragen structureel bij aan het toepassen van due diligence bij bedrijven. Via deelname aan de werkgroep voorzien ze bedrijven hierover van uitleg en advies. Ook geven ze terugkoppeling op de activiteiten die bedrijven reeds ondernemen, bijvoorbeeld door de due diligence verslagen van bedrijven te beoordelen. Daarnaast deelden maatschappelijke organisaties hun feedback op de ontwikkelde gedragscode van de brancheorganisaties.
Due diligence beleid of verklaringen
Due diligence rapporten 2018-2019
Taakgroep Outreach Refiners
De OESO-richtlijnen beschrijven de raffinaderijen als een relevant choke-point in de goudketen. Een van de doelen van het convenant is daarom de openbaarmaking van de namen van de raffinaderijen (zie artikelen 3.35-3.37 van het convenant). De bedrijven worden aangemoedigd om de raffinaderijen die zij in hun toeleveringsketen hebben te identificeren, openbaar te maken en, waar mogelijk, de due diligence-praktijken van de raffinaderijen te verifiëren. Door de openbaarmaking dragen bedrijven bij aan een transparantere toeleveringsketen. Raffinaderijen worden verzocht om zowel de landen waar ze goud inkopen als de due diligence-risico’s die zijn geïdentificeerd publiek te maken (zie artikel 5.6a van het convenant).
In 2020 is de taakgroep Outreach Refiners ingesteld om gezamenlijk invloed uit te oefenen op smelterijen en raffinaderijen om transparantie te verbeteren en de inkoopprocessen van goud in lijn te brengen met de OESO-richtlijnen. Een deel van de bedrijven heeft de raffinaderijen in de keten al geïdentificeerd. De taakgroep wil hen vragen om de landen openbaar te maken waar zij hun goud vandaan halen, evenals de door hen geïdentificeerde due diligence-risico’s. Op basis van de due diligence-rapporten die afgelopen jaar zijn gepubliceerd, heeft de taakgroep desk research uitgevoerd naar de due diligence-praktijken van de tien meest gebruikte raffinaderijen door partijen van het convenant. Er zijn vier raffinaderijen geselecteerd met wie de taakgroep in het vijfde jaar in gesprek wil gaan over onder andere de herkomst van goud, mogelijke risico’s in de sector, en het inkopen van ASM goud.
Bedrijven
intro tekst waar het verhaal over gaat, soort teaser tekst. Waardoor je op dit wil drukken.
Lees verder
Brancheorganisaties
Brancheorganisaties FGZ en NGG hebben gewerkt aan het informeren van hun leden over de risico’s in de toeleveringsketen van goud middels nieuwsbrieven en bijeenkomsten.
Lees verder
Overheid
De overheid voert een IMVO-beleid met een mix van elkaar versterkende maatregelen. Kernelement is IMVO-wetgeving. Daarnaast wordt gewerkt aan een nieuw instrument voor sectorale samenwerking en een IMVO-steunpunt.
Lees verder
Maatschappelijke organisaties
Maatschappelijke organisaties waren actief en betrokken bij de diverse werk- en taakgroepen in het convenant. Waar mogelijk en gewenst gaven maatschappelijke organisaties ook individuele ondersteuning aan deelnemende bedrijven.
Lees verder
Brancheorganisaties
De brancheorganisaties FGZ en het Nederlandse Gilde van Goudsmeden (NGG) hebben in 2021-2022 gewerkt aan het informeren van hun leden over de risico’s in de toeleveringsketen van goud middels nieuwsbrieven en (online) bijeenkomsten. Het aantal leden van FGZ dat de Code of Conduct heeft ondertekend is helaas niet bekend. Van de leden van de NGG hebben 26 leden (25% van het ledenbestand) de Code of Conduct ondertekend. Hoewel een aantal leden van FGZ en NGG de Gedragscode heeft ondertekend, is er in praktijk nog geen zicht op de naleving hiervan. Wel is al contact geweest tussen de werkgroep DDSM en beide brancheorganisaties over een mogelijke goede monitoringsstructuur van de Code of Conduct. Ook hebben zij gesproken over het vergroten van het bewustzijn van bedrijven over de Code of Conduct en de OESO-richtlijnen in het algemeen.
Overheid
De overheid ondersteunt bedrijven bij het toepassen van due diligence door deelname aan de werkgroep DDSM. Via die werkgroep geeft de overheid ook feedback op de due diligence-activiteiten van bedrijven, onder andere door het beoordelen van de jaarlijkse due diligence-rapporten. Daarnaast neemt de overheid deel aan de taakgroepen Outreach to Refiners en ASM-goud, en is lid van de stuurgroep. Tenslotte speelt de overheid een belangrijke rol als inkoper, en voert de overheid breder beleid op het gebied van IMVO.
Maatschappelijk verantwoord inkopen
In 2017 is het huidige beleidskader voor Internationale Sociale Voorwaarden in het rijksinkoopbeleid ingevoerd. Dit beleidskader verplicht opdrachtnemers van aanbestedingen boven de EU aanbestedingsdrempel binnen tien zogenoemde risicocategorieën om gepaste zorgvuldigheid toe te passen ten aanzien van risico’s in de toeleveringsketen. Een aantal risicocategorieën omvatten producten waarin mogelijk goud of goudhoudende producten voorkomen, zoals datacenters, dataverbindingen, energie, en computerbenodigdheden (zoals printers). In 2021 zijn de ISV in negen aanbestedingen toegepast waarvan aangegeven is dat ze in deze risicocategorieën vielen, en in 53 aanbestedingen in totaal. Het huidige ISV-beleidskader is verankerd in de rijksinkoopstrategie Inkopen met Impact. Meer over de ISV valt te lezen op de site van expertisecentrum aanbesteden PIANOo. Hoewel in deze aanbestedingen ISV toepassen verplicht is, en de risicoanalyse conform de OESO-richtlijnen als criteria worden meegenomen in de gunningseisen, staan de contractmanagers voor grote uitdagingen als het gaat om capaciteit en kennis voor controles op en beoordeling van deze risicoanalyses. Daarnaast wordt niet altijd aangegeven of een tender binnen een risicocategorie valt en dus de ISV zou moeten toepassen. Sinds de invoering van het huidige ISV-beleidskader hebben diverse studies en evaluaties plaatsgevonden waar lering uit te trekken valt. Daarom werkt de overheid eraan om de toepassing van ISV binnen de rijksinkoop te verbeteren door onder andere het contractmanagement te versterken en obstakels in kaart te brengen en hulpmiddelen voor contractmanagers te identificeren. In de uitvoeringsagenda maatschappelijk verantwoord inkopen wordt aangegeven welke stappen de komende jaren worden gezet om de toepassing van ISV in de rijksinkoop te verbeteren.
Breder IMVO-beleid
De overheid voert een IMVO-beleid dat bestaat uit een mix van elkaar versterkende maatregelen. Kernelement van deze beleidsmix is IMVO-wetgeving. De Europese Commissie heeft in februari 2022 een wetgevend voorstel gepubliceerd. De Nederlandse positie op het voorstel is hier te lezen. Daarbinnen is de overheid bezig met nationale IMVO-wetgeving, die rekening houdt met een gelijk speelveld met omringende landen en de implementatie van EU-regelgeving. Hierover valt meer te lezen in deze Kamerbrief.
De overheid zet ook in op maatregelen die bedrijven ondersteunen bij internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen, door middel van een nieuw instrument voor sectorale samenwerking en een IMVO-steunpunt. Het IMVO-steunpunt wordt een one-stop-shop waar bedrijven terecht kunnen voor vragen over het toepassen van due diligence in hun ketens. Sectorale samenwerking blijft de overheid steunen om due diligence te vergemakkelijken en gezamenlijk invloed van bedrijven te vergroten om risico’s op mens en milieu aan te pakken. Aan beide instrumenten wordt nog gewerkt.
Maatschappelijke organisaties
Maatschappelijke organisaties hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het convenant. Zij zijn bijzonder actief en betrokken bij de diverse werk- en taakgroepen in het convenant. Zij dragen daardoor structureel bij aan het toepassen van due diligence door bedrijven. Via deelname aan de werkgroep DDSM voorzien ze bedrijven hierover van informatie en advies. Ook geven ze terugkoppeling op de activiteiten die bedrijven reeds ondernemen, bijvoorbeeld door de due diligence-verslagen van bedrijven te beoordelen, te helpen bij het ontwikkelen van beleid en door te adviseren bij de implementatie van projecten. Daarnaast nemen Solidaridad en UNICEF deel aan de taakgroep Outreach to Refiners. Beide zijn ook lid van de taakgroep ASM Gold, naast Stop Child Labour/Hivos. UNICEF is tevens voorzitter van de taakgroep Recycling. Waar mogelijk en gewenst gaven maatschappelijke organisaties ook individuele ondersteuning aan deelnemende bedrijven. Een voorbeeld hiervan is de ondersteuning die Stop Child Labour/Hivos heeft gegeven aan bedrijven omtrent de bestrijding van kinderarbeid en het opzetten van multi-stakeholder initiatieven in de kleinschalige goudwinning.