Jaarrapportage 2020-2021 | Februari 2022

Jaarrapportage 2020-2021

Februari 2022

Voortgang samenwerking

Samen het verschil maken. Dat is de kracht van het IMVO Convenant Voedingsmiddelen, maar ook de uitdaging voor het convenant. Hieronder vatten we de resultaten van de samenwerking in het derde convenantsjaar samen.

Het convenant kent drie werkgroepen, gekoppeld aan de actielijnen due diligence support, projecten en toegang tot herstel. De vierde actielijn richt zich op kennissessies: trainingen en bijeenkomsten over due diligence en specifieke IMVO-thema’s, met als doel kennis te delen en te verdiepen. De kennissessies worden zowel door convenantspartijen als het SER-secretariaat georganiseerd.


1. Actielijn due diligence support | Ondersteuning voor (mkb-)bedrijven
De werkgroep due diligence richt zich op de ondersteuning van bedrijven bij het vergroten van kennis over en het toepassen van due diligence. Daar is met name bij mkb-bedrijven veel behoefte aan. In het derde jaar is ingezet op de ontwikkeling van drie nieuwe tools.

  • Online IMVO self-assessment tool
    De online self-assessment tool, zowel voor het grootbedrijf als het mkb, is ontwikkeld in opdracht van FNLI, KNSV en het convenant. De vakbonden en ngo’s hebben hiervoor input geleverd. De interactieve tool is gebaseerd op de Excel-vragenlijsten die in de eerdere convenantsjaren zijn gebruikt, maar biedt veel meer gebruikersgemak.

    De tool dient als quick scan en leidt bedrijven stapsgewijs door hun due diligenceproces heen. De tool maakt inzichtelijk waar bedrijven staan, waar de opgaven liggen, wat de volgende stap kan zijn en op welke thema’s samenwerking mogelijk is. De tool voorziet mkb-bedrijven bovendien van maatwerkadvies om methodisch en gestructureerd met due diligence aan de slag te gaan. Daarmee wordt aan een belangrijk doel van het convenant bijgedragen: bedrijven ondersteunen in de ontwikkeling en verbetering van hun due diligence proces.

    Naarmate meer bedrijven de tool gaan gebruiken, levert dit eenduidiger en beter vergelijkbare data (benchmark) op voor de sector als geheel. De data bieden ook inzicht in de inkoopdata, doordat bedrijven gevraagd worden welke producten zij in welke landen inkopen. Het convenant kan deze data gebruiken om passende activiteiten te ontplooien. Als bijvoorbeeld blijkt dat meerdere bedrijven dezelfde grondstoffen in dezelfde herkomstlanden inkopen, kan het convenant ondersteuning bieden door risicoanalyses uit te voeren en projecten op te starten.


  • Stappenplan IMVO-risicomanagement
    Aan de online tool is het Stappenplan IMVO-risicomanagement toegevoegd. Dit stappenplan geeft bedrijven praktische handvatten om met IMVO-risicomanagement aan de slag te gaan. De stappen zijn in lijn met de OESO-richtlijnen. Bij het invullen van de online tool worden mkb-bedrijven, afhankelijk van de antwoorden over hun due diligence-aanpak, naar een passende stap in het stappenplan verwezen. Daarmee krijgen bedrijven direct handelingsperspectief. Het stappenplan is ook beschikbaar voor bedrijven die niet bij het convenant zijn aangesloten.


  • Factsheets risicogrondstoffen
    Aan de online tool zijn ook twaalf factsheets over grondstoffen toegevoegd. Het gaat om grondstoffen die breed worden toegepast en bekend staan om een verhoogd sociaal en/of milieurisico, zoals cacao, kokos(olie) en cashewnoten. Als een bedrijf een of meer van deze grondstoffen inkoopt, wordt het verwezen naar de bijpassende factsheet(s). De factsheets zijn mede-opgesteld door ngo’s en vakbonden en bevatten informatie over mogelijke risico’s in de toeleveringsketens en over te ondernemen acties. De factsheets vormen een algemene introductie van de risico’s in bepaalde ketens. Deze risico’s dienen door bedrijven nader te worden onderzocht en gespecificeerd. Ngo’s en vakbonden stellen hiervoor graag hun kennis en netwerken ter beschikking.


  • Initiatief Local Expert Network
    Het Local Expert Network is een initiatief van alle maatschappelijke organisaties in het convenant, gefinancierd vanuit het Fonds Verantwoord Ondernemen van RVO. Het doel is om in productielanden een netwerk op te zetten van lokale experts die getraind zijn in het maken van risicoanalyses volgens de OESO-richtlijnen. De leden van de brancheverenigingen FNLI, KNSV en CBL kunnen een beroep doen op dit netwerk om risicoanalyses in hun ketens uit te voeren. De experts brengen de risico’s in een bepaalde productielocatie in kaart en spelen mogelijk ook een rol in de manier waarop risico’s worden aangepakt. Tijdens de coronacrisis is eens te meer gebleken dat experts afkomstig uit de regio uitstekend in staat zijn om risico’s te signaleren en te duiden. Met dit netwerk wordt de betrokkenheid van lokale stakeholders gestimuleerd.

    De training bestaat uit meerdere sessies, deels online vanwege corona en deels fysiek in Azië, Latijns-Amerika, Oost-Afrika en West-Afrika/ Midden Oosten. De fysieke sessies bieden in eerste aanleg ruimte voor 50-60 deelnemers verspreid over de 4 continenten. De online sessies zijn voor iedereen toegankelijk. De training wordt verzorgd door de betrokken ngo’s en vakbonden. Eind 2021 zijn de online sessies gestart; de live sessies zijn (vooralsnog) vanaf het voorjaar van 2022 gepland.

2. Actielijn projecten | Meer impact on the ground
In het derde convenantsjaar is op twee lopende projecten voortgang gemaakt. Daarnaast is een aantal nieuwe projecten en initiatieven in voorbereiding gegaan.

  • Leefbaar loon-bananenproject
    Het doel van dit project is om het gat tussen het betaalde loon en het leefbaar loon inzichtelijk te maken en in 2025 voor minimaal 75% te hebben gedicht, zodat arbeiders op bananenplantages hun gezinnen kunnen onderhouden en hun kinderen naar school laten gaan. Het project is in oktober 2019 van start gegaan met de ondertekening van het ‘Leefbaar loon bananencommitment’. Ondertekenaars zijn het CBL, veertien Nederlandse supermarkten en IDH.

    In het afgelopen jaar is 42 procent van de totale Nederlandse inkoop van bananen in kaart gebracht. In samenwerking met leveranciers en met behulp van de door IDH ontwikkelde Salary Matrix is inzicht verkregen in het leefbaar-loongat; dit is berekend op gemiddeld 9 procent. Het onderzoek wordt de komende jaren voortgezet. Doel is om voor het volledige bananenassortiment inzicht te krijgen in het gat tussen het betaalde loon en het leefbaar loon.


  • Project tomatenketen
    Het project is een samenwerking van CBL en FNV. Beide partijen hebben naar aanleiding van due diligence analyses, externe rapporten en signalen van maatschappelijke organisaties en media het afgelopen jaar besloten samen een onderzoek te starten naar risico’s in de productieketen van ingeblikte tomaten in Zuid-Italië. Het onderzoek is in 2021 uitgevoerd door ImpactBuying. De uitkomsten zijn op 13 januari 2022 gepresenteerd.

    Het onderzoek bevestigt risico’s op het gebied van de schending van mensenrechten, zoals uitbuiting en illegale arbeid. Vaak zijn arbeidsmigranten daarvan het slachtoffer. Het is noodzakelijk dat alle betrokkenen (ketenpartijen, maatschappelijke organisaties, vakbonden en overheden) de risico’s erkennen en daar hun acties op afstemmen. De FNV en het CBL blijven de handen ineen slaan om de situatie in de Italiaanse tomatenketen te verbeteren. Daarbij is samenwerking met fabrikanten en A-merken om de maatregelen goed door te voeren belangrijk. Het CBL heeft samen met haar leden een Actieplan opgesteld naar aanleiding van de aanbevelingen in het rapport. Ook is actie vanuit de overheid en op Europees niveau nodig.


  • Verduurzaming cashew-keten
    FNLI, CBL en een aantal van hun leden zijn in 2021 een gezamenlijke verkenning gestart om de cashewketen te verduurzamen. De partijen werken samen met het convenant aan een visie op een brede sectortransformatie. Het doel is om de beoogde transformatie via concrete activiteiten te bewerkstellingen. Woord en Daad, Cordaid en CNV zijn twee projectvoorstellen aan het voorbereiden die daaraan bijdragen: een project in West-Afrika en een project in Zuidoost-Azië. Aan de hand van de visie voor sectortransformatie worden deze twee projectvoorstellen in 2022 verder uitgewerkt.

3. Actielijn Toegang tot Herstel | Melden en rechtzetten van misstanden

  • Pilot toegang tot herstel
    De laatste stap in het due diligence proces is het bieden van toegang tot herstel. Dit houdt in dat lokale betrokkenen de mogelijkheid krijgen om misstanden (schendingen van mensenrechten, negatieve impacts op milieu) te melden en om genoegdoening te krijgen van het bedrijf dat een misstand heeft veroorzaakt of daaraan heeft bijgedragen.

    Global March heeft in meerdere projecten ervaring opgedaan met mechanismen voor toegang tot herstel, waaronder het Child Labour Monitoring Systeem (CLMS), en wil die ervaring binnen het IMVO Convenant Voedingsmiddelen inbrengen. Global March heeft samen met FNV in 2021 een voorbereidende projectaanvraag (quickscan) ingediend bij RVO voor een CLMS-pilot waaraan bedrijven uit de voedingsmiddelensector mee kunnen doen. De quickscan is positief ontvangen en wordt in 2022 in overleg met geïnteresseerde bedrijven uitgewerkt.

4. Actielijn Kennissessies | Verdiepen en uitwisselen van kennis en ervaring
De convenantspartijen ondersteunen bedrijven bij het uitvoeren van IMVO-risicomanagement. Dat gebeurt met behulp van praktische instrumenten, maar ook door middel van kennissessies zoals trainingen en intervisiebijeenkomsten.

  • Mkb-intervisiebijeenkomsten
    De kleinschalige mkb-intervisiebijeenkomsten zijn bedoeld voor leden van FNLI en KNSV om ervaringen uit te wisselen. Voorafgaand aan een bijeenkomst kunnen bedrijven vragen over specifieke onderdelen van due diligence aandragen. Zo nodig worden de juiste experts gezocht om de vragen te beantwoorden en onderwerpen toe te lichten. In 2021 is gestart met twee intervisiebijeenkomsten waaraan negen bedrijven deelnamen. De deelnemers waren enthousiast, met name over de mogelijkheid om met sectorgenoten te sparren over de praktische uitdagingen van IMVO. De intervisiebijeenkomsten worden in 2022 voortgezet. Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich aansluiten.


  • Nevi-training IMVO en inkoop
    Het IMVO Convenant Voedingsmiddelen heeft in samenwerking met Nevi, het kennisnetwerk voor inkoop- en supplymanagement, een training ‘IMVO en inkoop in de voedingsmiddelensector’ ontwikkeld, specifiek bestemd voor inkopers uit deze sector. De training vond in januari 2022 online plaats wegens de maatregelen omtrent Covid-19. In twee bijeenkomsten hebben de deelnemers geleerd hoe ze de OESO-richtlijnen voor due diligence in hun inkoopstrategie en contracten kunnen implementeren en borgen. Aan de orde zijn onderwerpen gekomen als inkoopstrategie, supply chain mapping, ketensamenwerking en contract- en leveranciersmanagement. Tevens hebben FNV, Global March, Woord en Daad en KNSV-lid Verstegen de training verrijkt met voorbeelden uit de praktijk.


  • Training Introductie IMVO en OESO-richtlijnen
    Het IMVO Convenant Voedingsmiddelen heeft in 2021 in samenwerking met het SER-secretariaat een 2-daagse training ontwikkeld over IMVO en de toepassing van de OESO-richtlijnen. De training is bedoeld voor bedrijven die (indirect) zijn aangesloten bij het voedingsmiddelen- of een ander convenant. Tijdens de training worden de belangrijkste aspecten van IMVO en internationale richtlijnen, zoals de UNGP’s en de OESO-richtlijnen, behandeld. Ook is er ruimte om best practices te delen en in te zoomen op specifieke risico’s als kinderarbeid, sociale dialoog en vrijheid van vakvereniging. De training wordt in 2022 op diverse plaatsen in het land aangeboden.